با شروع فصل گرما و اخبار موجود درخصوص افزایش قابل توجه دما در سال جاری داشتن اطلاعات اولیه در مورد بیماری‌های مخصوص این فصل حائز اهمیت می باشد. به همین منظور و به همت گروه سلامت محیط معاونت بهداشت دانشکده آبادان مطلب آموزشی ذیل تهیه و به منظور ارتقاء سطح آگاهی عمومی تدوین گردید.
یکی از شایع ترین بیماری ها در فصل تابستان گرمازدگی است. کاهش مایعات بدن و از دست رفتن رطوبت مورد نیاز سلول های اندام های مختلف از جمله عواملی است که احتمال ابتلا به گرمازدگی و همچنین سردردهای تابستانی را در ماه های فصل تابستان زیاد می کند، گرمازدگی یک فوریت پزشکی است. اگر دیدید کسی دچار گرمازدگی شده، فوراً یک آمبولانس خبر کنید یا هر چه سریع تر او را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید.
علائم گرمازدگی:
در روزهای گرم تابستان فعالیت در هوای گرم می‌تواند طیفی از بیماری‌های مرتبط با گرما و گرمازدگی را ایجاد کند که به دنبال عرق کردن زیاد و از دست دادن مایعات به همراه علائم زیر ایجاد می‌گردد:
گرفتگی و انقباض‌های عضلانی (اسپاسم‌های شدید که به صورت ناگهانی در عضلات دست و یا پا ایجاد می‌شود)، نبض سریع و ضعیف، تنفس کوتاه و سریع، افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه، تهوع و استفراغ، سردرد، عدم تعریق کافی، گشادی مردمک چشم،احساس خستگی، پوست رنگ پریده، خشک و داغ (پوست ابتدا قرمز شده و سپس رنگ پریده یا کبود می شود) و ضربان قلب تند از مهم ترین علائم گرمازدگی می باشند.
چه افرادی مستعد گرمازدگی هستند؟
معمولاً تمام افرادی که در محیط گرم فعالیت و یا ورزش مستمر می‌کنند در معرض ابتلاء به گرمازدگی قرار دارند اما افراد زیر مستعدتر می‌باشند:
کودکان شیرخوار و بچه های کوچک به دلیل این که مکانیسم خنک کننده بدن آن ها هنوز کامل نشده است، افراد مسن، افرادی که از داروهای ضد افسردگی و آرام بخش‌ها استفاده می‌کنند (مکانیسم عرق کردن را مختل می کنند)، افرادی که الکل مصرف می‌کنند و افراد چاق.
ازعلائم روحی وروانی گرمازدگی میتوان به:
رفتار پرخاشگرانه، ضعف و گیجی و توهم اشاره کرد.
اقدامات اولیه در مواجه با فرد گرمازده که علائم فوق را به همراه دارد عبارتند از:
درگام اول می بایست لباس های فرد گرمازده را درآورده و بدن او را در آب سرد فرو برد. اگر چنین امکانی وجود نداشت، با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج، بدن فرد را با آب سرد خیس کنید یا اینکه قطعات یخ را به آرامی به بدن فرد بمالید. اگر مقدار آبی که در اختیار دارید کم است، ابتدا سر و گردن او را خنک کنید. تکه های یخ را روی گردن، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید.
درگام دوم فرد را در مکان خنکی قرار دهید. پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتر به طرف سر او حرکت کند. دست ها و پاهای فرد را ماساژ دهید تا خونی که خنک شده، به سمت مغز و مرکز بدن او جریان یابد.
درگام بعدی اگر شخص به هوش است، او را تشویق کنید تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد. ولی اگر شخص بی هوش باشد، نمی توانید این کار را انجام دهید، بنابراین سعی کنید بدن او را خنک کنید تا وقتی به هوش آمد، آب بنوشد.
هنگامی که بدن فرد را در آب سرد فرو می کنید، باید مراقب باشید تا دمای بدنش کمتر از 39.5 درجه نشود. اگر هم دماسنج در اختیار نداشتید، تا وقتی که با لمس کردن بدن او احساس می کنید خنک نشده، عمل خنک کردن را ادامه دهید. ولی به محض خنک شدن بدن فرد، عمل خنک کردن (در آب سرد یا به شکل دیگر) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را از نو شروع کنید.
دانستن نکات ذیل درخصوص بیماران گرمازده حیاتی می باشد:
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار دفع مایعات بدن را بیشتر می‌کند و علائم گرمازدگی را تشدید می‌کند.
- افرادی که دچار گرمازدگی می‌شوند تا یک هفته برای ابتلا به یک حمله دیگر گرمازدگی مستعدتر هستند بنابراین در این یک هفته از تماس با هوای گرم یا فعالیت کردن در محیط گرم پرهیز شود.
- یادتان باشد از فعالیت‌های شدید بدنی در محیط گرم و یا مرطوب جداخودداری کنید.
پیشگیری از گرمازدگی:
با استفاده از راهکارهای زیر می توان از بروز گرمازدگی جلوگیری کرد:
– پوشیدن لباس‌های سبک با رنگ روشن
– استفاده از کلاه‌های پهن
– استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی 30 و بالاتر
– مصرف مقادیر فراوان مایعات (روزانه نوشیدن 8 لیوان آب در تابستان توصیه می شود)
– استفاده از مایعات شور مانند دوغ یا آب میوه در صورت عرق کردن
– و اجتناب از فعالیت‌های ورزشی در روزهای گرم